Tam Versiyon: Frizya (Friesland) Holanda Dosyası | Seyyah İbrahim Sediyani
Şu anda tam olmayan bir versiyonun içeriğine bakıyorsunuz. Tam versiyon'a bakınız.
Seyyah İbrahim Sediyani, “Sediyani Seyahatnamesi”nin 9. cildi olan Hollanda ve Belçika gezisinde okurlarına kapsamlı bir“Frizya Dosyası” sunuyor…
 
 [Resim: olieverf%20schilderij%20arabisch%20paard.jpg]
[Resim: images_content_Friese_keuken_Greidetsiis_3.jpg]
 
     Seyyah İbrahim Sediyani, “Sediyani Seyahatnamesi”nin 9. cildi olan Hollanda ve Belçika gezisinde okurlarına kapsamlı bir “Frizya Dosyası” sunuyor.
     “Kimliksiz halklar” olarak nitelediği başka ulusların egemenliği altında yaşayan uluslar ve “Yitik ülkeler” olarak nitelediği bağımsızlık kazanamamış coğrafyalara karşı özel bir ilgisi olan, şiirlerinde de sıklıkla yitik ülkeleri işleyen Sediyani,“Seyahatname”nin bir önceki cildi olan Bangladeş gezisinde de okurlarına kapsamlı bir “Arakan (Rohingya) Dosyası” sunmuş, bu çalışma gerek Türkiye’de gerekse Bangladeş’te büyük bir ilgi uyandırmıştı. Bangladeş seyahati vesilesiyle Sediyani’den kapsamlı bir Rohingya Dosyası okuyan sevenleri, Hollanda gezisi vesilesiyle de kapsamlı bir Frizya Dosyası okuma imkânı buldular.
     Ülke ülke gezerek yazdığı gezi yazılarıyla bilinen gazeteci İbrahim Sediyani, Hollanda ve Belçika gezisini kapsayan 9. ciltte, Frizya ve Frizler hakkında ilgi çekici notlar kaleme aldı. Frizya coğrafyasıFrizya tarihiFrizceFriz millî mücadelesi ve siyasî hareketleri, tümüyle “Frizya Dosyası” içinde ayrıntılı bir şekilde sunuluyor.
     “Frizya Dosyası”, cilt cilt kaleme alınan ve her cildi bölüm bölüm yazılan“Sediyani Seyahatnamesi”nin 9. cildi durumundaki ve “Erdem ve Bilgelik Arıyorsan Nehirlerin Akıntısını Takip Et” başlığını taşıyan Hollanda ve Belçika gezisinin 20. – 24. bölümleri arasındaki toplam 5 bölümü kapsıyor.
     
İşte “Frizya Dosyası”

 Bugün dünya üzerinde 200’ün üzerinde “bağımsız” ülke / devlet vardır. Bunların 193 tanesi uluslararası hukuk tarafından tanınan ülkeler / devletlerdir ve sadece biri (Vatikan) hariç, 192 tanesi Birleşmiş Milletler (BM) üyesidir.

     Mutlaka savaşlar ve çatışmalar sonucunda ve bu savaşların galipleri tarafından çizilen sınırlarla oluşturulan bu ülkelerin ve kurulan bu devletlerin iç siyasetlerinde, sözkonusu “ulusal sınırlar” (millî sınırlar) kutsanıp dokunulmazlaştırılmış ve bu sınırlar ordularla koruma altına alınmıştır.

     Elimize bir dünya haritası alıp yeryüzündeki bütün ülkelere / devletlere şöyle bir göz attığımızda, anakaradan oldukça uzak olan bir ada üzerinde kurulu “ada devletleri” hariç, gezegenimiz üzerindeki tüm resmî ülkelerin / devletlerin aslında haksız bir paylaşımın sonucunda oluşturuldukları, dolayısıyla “yapay” oldukları rahatlıkla anlaşılacaktır. Üstelik bir de bunların pek çoğunun emperyalist paylaşım savaşlarının neticesinde doğduklarını ve sınırlarının emperyalist güçler, yani başkaları tarafından masa başında çizildiklerini de göz önüne aldığımızda, dünyanın hiç de adil bir dünya olmadığı gerçeği ortaya çıkacaktır.

     Zirâ sayıları 200 civarında olan bugünkü bu “yapay ülkeler / devletler” ortaya çıkar(tılır)ken, en az bir o kadar “doğal ülkeler” kimlik olarak yok edilmiş, haritadan silinmiştir.

     Bunlara “yitik ülkeler” diyoruz.

     Dünyanın beş kıt’âsında da var, bu ülkeler.

     Avrupa’da “Katalonya”dır isimleri, “Bask”tır, “Galiçya”dır, “Korsika”dır,“Sardunya”dır, “Galler”dir, “İskoçya”dır, “Far Oer”dir, “Frizya”dır, “Laponya”dır…

     Asya’da isimleri, “Lazistan”dır, “Çeçenistan”dır, “Abhazya”dır,“Acaristan”dır, “Filistin”dir, “Keşmir”dir, “Belucistan”dır, “Arakan”dır, “Patani”dir,“Tibet”tir, “Moro”dur, “Açe Sumatra”dır…

     Afrika’da “Ogadin”dir, “Azawad”dır isimleri, Amerika’da “Grönland”dır,“Lakota”dır…

     Onlara “yeryüzü coğrafyasının yitik ülkeleri” diyoruz. Dünyanın “kayıp ülkeleri”, yeryüzü topraklarının “yitik coğrafyaları”dırlar onlar.

     Özgür değil esirdirler çünkü; bağımsız değil sömürgedirler.

     Dünya haritasında bulamazsınız isimlerini. Silinmişlerdir çünkü. Zorla, zorbaca silmişler isimlerini.

     Yasaklamışlar.

     İsimlerini, kimliklerini, şehir ve köy isimlerini, dağ ve ırmak isimlerini, konuştukları dilleri, anne kucağında öğrendikleri anadillerini, kültürlerini, dîn ve inançlarını, gelenek ve göreneklerini, şarkılarını, şiirlerini, sevdâlarını yasaklamışlar, yok etmeye ve tamamen ortadan kaldırmaya çalışmışlardır.

     Ovaları ana kucağı gibi sıcaktır bu yüzden onların. Ve heybetli dağları, bir babanın merhametini saklar bağrında.

     Gölleri tıpkı sevgilinin gözleri gibi bakar o coğrafyaların. Bu yüzden şiir gibi akar nehirler o topraklarda. Sevdâ türküleri çağıra çağıra akarlar.

     Toprakları buram buram ekmek kokar, ırmakları şiir.

     Çocukların iki memesi arasında büyür verdikleri özgürlük ve bağımsızlık mücadelesi.

     Bu yüzden çocukların o minik avuç içlerindeki çizgiler, aslında haritasıdır “yitik ülkeler”in.

     Bu çalışmamızda, siz sevgili okurlarımıza böyle bir “yitik ülke”yi tanıtacağız: Frizya,Frizler ve Frizce.


     ► Frizya Ülkesini Tanıyalım

     Merkezî Avrupa ve İskandinavya bölgelerinde bulunan Frizya, üç ülke arasında, Hollanda, Almanya ve Danimarka arasında bölüşülmüş bir coğrafyadır. Almanca ve Flamanca (Felemengce)’da “Friesland”, Danca’da “Frisland”, Batı Lauwers Frizcesi’nde “Fryslân”, Kuzey Frizce’de “Fraschlönj” veya “Friislon”, Doğu Frizce’de “Fräislound” veya “Freesland” ve Groningen Frizcesi’nde “Fraislaand”olarak isimlendirilir.

     Üç devlet arasında parçalanmış olan bu ülkenin Hollanda’ya ait topraklarına “Batı Frizya”, Almanya’ya ait topraklarına “Doğu Frizya” ve yine Almanya ile birlikte Danimarka’ya ait topraklarına ise “Kuzey Frizya” denir.

[Resim: 20...-0-b-768x640.jpg]

[img=452x0]http://www.sediyani.com/wp-content/uploads/2016/09/20...-0-b.jpg[/img]Avrupa haritasında Frizya’nın yeri

     Batı Frizya (Friz. West Fryslân), Hollanda’nın Kuzey Hollanda (Flm. Noord – Holland), Frizya (Flm. Friesland), Flevo Ülkesi (Flm. Flevoland), Gelderland’ın kuzey bölümü, İjssel Toprakları (Flm. Overijssel), Drenthe ve Groningen vilayetlerini; Doğu Frizya (Friz. East Fryslân), Almanya’nın Aşağı Saksonya (Alm. Niedersachsen) eyaletinin kuzey bölümü ile Bremen eyaletini; Kuzey Frizya (Friz. Noard Fryslân) ise Almanya’nın Hamburg eyaleti ve Schleswig – Holstein eyaletinin batı bölümü ile Danimarka’nın Syddanmark, Midtjylland ve Nordjylland vilayetlerinin batı topraklarını kapsar.

[Resim: 20...-0-c-768x696.jpg]

[img=471x0]http://www.sediyani.com/wp-content/uploads/2016/09/20...-0-c.jpg[/img]Kadim Frizya toprakları… Haritada gördüğünüz üzere, Hollanda’nın Güney Hollanda ve Zelanda vilayetleri, dolayısıyla Lahey (Den Haag) şehri de bir bakıma kadim Frizya ülkesine aittir. Çizgili bölgeler ise Frizce’nin anadil olarak hâlâ konuşulduğu bölgeleri göstermektedir.

     ► FRİZ ADALARI

     Kuzey Denizi şeridi boyunca uzanan ve dümdüz olan, bir tane bile dağ veya yükseklik bulunmayan Frizya, sürekli yağmur alan yemyeşil bir coğrafyadır. Ana karanın karşısında deniz üzerinde boylu boyunca uzanan Friz Adaları, her yıl milyonlarca turistin akın ettiği oldukça şirin takımadalardır. Bu adalar batıdan doğuya (kavisli dizildiği için, aynı zamanda güneyden kuzeye) uzanır. Hollanda’ya ait olan adalara “Batı Friz Adaları”, Almanya’ya ait olan adalara “Doğu Friz Adaları” ve Almanya ile Danimarka’ya ait olan adalara da “Kuzey Friz Adaları” denir.

     Boncuk tanesi gibi yanyana dizilmiş ve Hollanda – Almanya – Danimarkasahillerini, daha doğrusu Frizya anakarasını takip ederek yay biçiminde uzanan Frizya Adaları (Friz. Frysk Eilannen; Flm. Frisian Eilanden; Alm. Friesische Inseln; Dan.Frisisk Øer), güneybatıdan kuzeydoğuya doğru sırasıyla şunlardır:

     BATI FRİZ ADALARI (HOLLANDA FRİZYASI)

     – Noorderhaaks (Friz. Noarderheaks)

     – Texel (Friz. Tessel)

     – Vlieland (Friz. Flylân)

     – Richel (Friz. De Richel)

     – Griend (Friz. It Gryn)

     – Terschelling (Friz. Skylge)

     – Ameland (Friz. It Amelân)

     – Schiermonnikoog (Friz. Skiermûntseach)

     – Simonszand (Friz. Simenssân)

     – Piotr Cichon

     – Rottumerplaat

     – Rottumeroog (Friz. Rottumereach)

     – Zuiderstrand

     DOĞU FRİZ ADALARI (ALMANYA FRİZYASI)

     – Borkum (Friz. Boarkum)

     – Lütje Hörn

     – Kachelotplate (Friz. Kachelotplaat)

     – Memmert

     – Juist (Friz. Júst)

     – Norderney (Friz. Nordeneach)

     – Baltrum

     – Langeoog (Friz. Langereach)

     – Spiekeroog (Friz. Spikereach)

     – Wangerooge (Friz. Wangereach)

     – Minsener Oog (Friz. Minsener Each)

     – Mellum

     – Neuwerk

     – Nigehörn

     – Scharhörn

     – Helgoland (Friz. Deät Lun)

     – Düne (Friz. Dune)

     KUZEY FRİZ ADALARI (ALMANYA FRİZYASI)

     – Trischen

     – Süderoog (Friz. Saruug)

     – Südfall (Friz. Súdfal)

     – Nordstrandischmoor (Friz. Lätj Möör)

     – Pellworm (Friz. Pälweerm)

     – Hallig Norderoog

     – Hooge (Friz. Hege)

     – Nordmarsch – Langeneß (Friz. Nees)

     – Gröde (Friz. Di Grööe)

     – Oland (Friz. Ualöön)

     – Föhr (Friz. Feer)

     – Amrum (Friz. Öömrang)

     – Sylt (Friz. Söl)

     KUZEY FRİZ ADALARI (DANİMARKA FRİZYASI)

     – Rømø (Friz. Rem)

     – Mandø (Friz. Mandeach)

     – Fanø (Friz. Faaneach)
[img=453x0]http://www.sediyani.com/wp-content/uploads/2016/09/20...-0-d.jpg[/img]
[Resim: 20...-0-d.jpg]
Frizya Adaları