KUR’AN-I KERİM’E GÖRE İBLİS:
KUR’AN-I KERİM’E GÖRE İBLİS:
KUR’AN-I KERİM’E GÖRE İBLİS
İblis kelimesi sözlükte “İblâs” mastarından türetilmiş bir kelimedir. İblâs mastarı ise, hayırdan ümidini kesmek, pişmanlık duymak, kederli olmak, hayırdan uzaklaştırılmak veya Allah’ ın rahmetinden ümidini kesmek ve bu ümitsizlikten kaynaklanan bir keder ve hırçınlığa düşmek, ümitsizlik ve pişmanlıkla perişan olmak gibi anlamları birlikte ihtiva eder. Allah’ın rahmetinden ümidi kestiği için ona İblis denmiştir.
Kur’an-ı Kerim’de bu kökten gelen iki kelime daha diğer bir ayette “yublisu”, dört ayette de ise “ mublis” kelimesinin çoğulu olarak “mublisûn” şeklinde olmak üzere toplam beş ayrı ayette geçmektedir:
- Rûm, 30/12 En‘âm, 6/44; Mü’minûn, 23/77; Rûm, 30/49; Zuhruf, 43/75
Bu tanımların tamamı İblis’in yukarıdaki tanımlarına işaret edilen manasındadır. Terim anlamı olarak İblis ise Allah’a isyan eden, Hz. Âdem’in yeni bir iradeli varlık olarak yaratılmasından sonra, insan soyuna boyun eğmenin bir göstergesi olarak ona secde etme emrine itaat etmeyen ve kıyamet gününe kadar insanları saptırmak için mühlet isteyen ve alan cine verilen isimdir. O sadece soyut bir güç değil, aynı zamanda belli bir kişiliğe sahip maddi bir varlıktır.
Bu kelimenin “İblâs” mastarından türetildiğinde ittifak içerisinde olan İslam Âlimleri, aslının Arapça olup olmadığı hususunda ihtilaf etmi şlerdir. Kelimenin gayr-i munsarif (irapta Arapça olmayan isimlerin hükmüne tabi tutulan) oluşu, Arapça’ya başka bir dilden geçtiğini savunanların dayandıkları delildir. Buna göre bu kelimenin gayr-i munsarif olması onun Arapça kökenli bir kelime olmadığını göstermektedir.
İblis’in Arapça kökenli bir kelime olduğunu savunanlar ise, Kur’an’da “eblese” fiili ve türevlerinin rahmetten ümit kesme anlamında kullanıldığını delil olarak sunmaktadırlar. Genelde bu görüş daha isabetli görülmektedir. Yukarıda da ifade edildiği gibi, Kur’an’da bu kökten ayrı anlamı taşıyan biri fiil, diğerleri isim beş kelimenin varlığı bu görüşü desteklemektedir.