HOLLANDA’DA MAHALLİ İDARELER YASASI VE DETAYLARI:
HOLLANDA’DA MAHALLİ İDARELER YASASI VE DETAYLARI:
HOLLANDA’DA MAHALLİ İDARELER YASASI :
Hollanda Krallığı Anayasası, yerel yönetimlerin teşkilatlanmasının dayandığı temelleri içermektedir. 7. başlıkta, yerel yönetimlerin organlarının atanma ve seçimlerine ilişkin hükümlerin ana çizgileri belirtilmektedir.Anayasa, diğer yandan yerel yönetimlere yasama organıca bırakılabilecek işleri saymaktadır.Yerel yönetimleri ilgilendiren yasal metin, 1851'den beri 1993'de yeni yasaya kadar uzun yıllar değişmeyen ve yürürlükte olan belediyeler hakkındaki yasadır.
1. HOLLANDA YEREL YÖNETİMLERİ
Hollanda'da başlıca yerel yönetimler iller ve belediyelerdir. Bugün Hollanda'da 12 il ve 647 belediye vardır.Bu yörel yönetimlerin alan ve nüfuslarına ilişkin bazı sayısal bilgiler aşağıda gösterilmiştir.
İLLER Alan Km² Nüfus
En çok 5.015,27 3.245.447
En az 1.358,66 221.505
Ortalama 2.827,98 1.250.870
BELEDİYELER Alan Km² Nüfus
En Fok 465,71 702.444
En az 1,71 933
Ortalama 52,45 23.200Belediyelerin Nüfus Gruplarına Göre Dağılımı Nüfus Grubu Belediye Sayısı Toplamın Yüzdesi
1.000'den az 1 0.2
1.001-5.000 71 11.0
5.001-10.000 179 27.7
10.001-50.000 342 52.9
50.001-100.000 36 5.6
100.000'den fazla 18 2.8
Yerel yönetimlerin sınırları, birleşmeleri, ayrılmaları ve sınır çizgilerinin düzeltilmesi kanunla düzenlenmiştir. Yerel yönetimlerin sınırlarını tespit eden kanun il yönetimine bu konuda kesin karar alma yetkisini vermiştir.
Merkezi hükümet tarafından tespit edilen kriterler aşağıda gösterilmiştir (II yönetimleri bunlara ek kriterler tespit edebilir):
Ayrılmalarda, ilgili yerel yönetimlerde aşağıdaki somut sorunlar dikkate alınır:
Yerelyönetiminidari kapasitesi,
Sosyalprofil,
Yerel yönetimdeki işlerin etkinlik ve verimliliği,
Bölge'nin coğrafi ve doğal karakteristikleri.
Belediyelerin yaşayabilirliği, işlevsel ve pratik bakımdan değerlendirilip bunlardan her birinin bugünkü ve gelecekteki görevlerini nasıl karşılayacakları sorusuna cevap aranması gerekmektedir. Bu işlevsel analizi yapmak için Devlete nazaran il daha uygun bir konumdadır.
Yeni kurulacak belediyelerin nüfusu 8.000'den aşağı olamayacaktır. Ilgili belediyelerin yürütme kurulları öngörülen ayrılma ya da birleşme konusunda il yürütme kurulunun görüşünü almak zorundadırlar. Eğer belediyelerden biri durumdan memnun değilse İçişleri Bakanlığı'na başvurur. Bakanlık tarafsız uzmanlardan oluşan bir kurul görevlendirir. II meclisi, bu eksperler komitesi raporuna göre oluşan (İçişleri Bakanlığı görüşünü beklemek zorundadır.
1.1. Belediye
1.1.1. Karar Organı
Belediyenin karar organı Belediye Meclisi'dir: Seçimler sonunda öngörülen sandalyeler, siyasal partilerin aldıkları oy oranında dağıtılır. Sandalye sayısı, belediyenin nüfusuna göre değişir. Küçük belediyelerde belediye meclis üyesi sayısı 9, büyük belediyelerde 45'tir.
Belediye meclisine belediye başkanı (bourgmestre) başkanlık etmektedir. Meclis üyeleri dört yıl için seçilir. Seçimlerde en az 18 yaşını bitiren ve seçme hakkını kaybetmemiş o beldede oturan kişiler oy verebilir.
Belediye meclisi, belediye başkanı veya belediye yürütme kuruluna yasal olarak verilmemiş olmak şartıyla, belediyenin bütün faaliyetlerini yürütmek ve kurallar koymaya yetkilidir. Bu sıfatla belediye kararları yayınlar, bütçeyi yapar.
1.1.2. Yürütme Organı
Belediye yürütme kurulu, belediye başkanı (bourgmestre) ve yürütme kurulu üyelerinden oluşur. Yeni çıkan bir kanunla kurul üyelerinin sayısı belediye meclis üyeleri sayısının %20'sini geçemez ve 2'den az olamaz.Başkanın yokluğunda, bir yürütme kurulu üyesi başkana vekalet eder. Yürütme kurulu üyeleri, belediye meclisince kendi üyeleri arasından seçilir. Bunların görev süresi meclis üyelerinin görev süresi kadardır. Yürütme kurulu üyelikleri devam ederken aynı zamanda meclis üyelikleri de devam etmektedir.Bourgmestre (belediye başkanı) yürütme organı olarak faaliyetleri gerçekleştirmek ve koordine etmekle görevlidir. Belediye yürütme kurulunda kabul edilmiş iş ve işlemleri imzalar, yürürlüğe koyar ve kamu düzenini sağlar. Polis ve yangına karşı korunma hizmetlerinden sorumludur. Hukuki davalarda belediyeyi temsil eder. Kamu oyu önünde bir çeşit arabulucu olarak kabul edilir.
Belediye başkanı (Bourgmestre), belediye meclisinin görüşü alındıktan sonra, il valisinin teklifi üzerine kraliyet kararnamesi ile atanır.
Belediye başkanının süresi 6 yıldır. Tekrar bu göreve getirilebilir. Genellikle belediye başkanı tam gün olarak çalışır.
Belediye başkanının merkezi idareye ait bir görevi ifa ettiği söylenemez. Başkan yukarıda da ifade edildiği gibi belediye meclisi ve belediye yürütme kurulunun kararlarını
yürütmekle görevlidir. Başkan, bu kararların hukuka ve kamu yararına aykırı olduğu kanaatına varırsa bu kararları uygulamaz ve il yürütme kuruluna itiraz eder. II yürütme kurulu 30 gün içinde bu karan kaldırmaz ya da iptal etmezse başkan kararları uygulamak zorundadır.
Belediye başkanı ve yürütme kurulu üyeleri, belediye meclisine karşı tek tek veortaklaşa sorumludurlar. Meclisin istediği bütün bilgileri vermek zorundadırlar. Meclis görevlerin yapılmasından memnun olmadığı takdirde bir veya birçok yürütme kurulu üyesinden güvenini geri çekmesi halinde bu üyeler yürütme kurulu üyeliğini bırakırlar.
Belediye idari teşkilâtının başı Belediye Sekreteridir. Belediye sekreteri, belediye başkanına, belediye meclisine ve belediye yürütme kuruluna ve belediyedeki bütün komitelere faaliyetlerinde yardımcı olmak zorundadır. Belediye meclisinin, belediye yürütme kurulunun bütün toplantılarına katılır, belediye teşkilatının koordinasyonundan sorumludur.
Belediye sekreteri, belediye meclisince, belediye yürütme kurulunun kendisine teklif ettiği iki aday arasından seçilir.
1.2. İl
1.2.1. Karar Organı
İl'in karar organı II Meclisi'dir. İl'in nüfusuna göre meclis üyesi sayısı 39 ile 83 arasında değişmektedir. Seçimlerde, sandalye dağılımı partilerin aldığı oy oranında nisbi temsil usulüne göre yapılır. Meclise Kraliçe'nin komiseri (vali) başkanlık eder.
Meclis üyeleri 4 yıl için seçilir ve seçme şartlan belediye meclisi seçimlerindeki gibidir. İI Meclisi, kraliçenin komiseri veya il yürütme kuruluna yasalarla verilmiş görevlerden olmamak şartıyla il'in bütün faaliyetlerini yürütmek ve kurallar koymaya yetkilidir. Bu sıfatla kararlar yayınlar, bütçeyi yapar.
1.2.2. Yürütme Organı
İl'in yürütme kurulu, İI Yürütme Kurulu'dur. Kurul, kraliçenin komiserinin (vali) başkanlığında, il'in nüfusuna göre 3-9 üyeden oluşur. Üyeler, il meclisince kendi üyeleri arasından seçilir ve üyelik süreleri meclis üyeliği süresi kadardır ve yürütme kurulu üyeliği süresinde il meclisi üyelikleri de devam eder.
Vali, sunduğu bir kaç aday hakkında belediye meclisinin görüşünü alan İçişleri Bakanı'nın teklifi üzerine kraliyet kararnamesiyle atanır. Görev süresi 6 yıldır ve bu süre sonunda tekrar atanabilir.
Vali'nin görevi yürütme görevinin gerçekleşmesini ve koordinasyonunu sağlamaktır.
Belediye meclisi ve yürütme kurulunca verilen kararların uygulayıcısıdır. İl'i bütün hukuki davalarda temsil eder.
Vali'nin bazı Devlet görevleri vardır. Hükümetse verilen emirler uyarınca il'deki merkezi idare birimlerine destek olur ve bu birimlerin il meclisi, belediye meclisleri ve yerel yöneticiler ile işbirliği halinde çalışmasını sağlar.
Vali, merkezi yönetimin isteği halinde il'in sorunları hakkında görüş verir. Sivil savunma konusunda merkezi idare, il ve belediye meclisleri arasında koordinasyon sağlar.
2. YEREL SEÇİLMİŞLERİN STATÜSÜ
18 yaşından büyük Hollanda menşeli kişiler ile Hollanda'da 5 yıldan daha fazla bir süredir ikamet eden yabancılar seçilme hakkına sahiptirler. Bunların ilgili belediye ya da il sınırları içinde ikamet etmiş olmaları gereklidir. Ruh hastalığı bulunanlar ile hukuken seçilme haklarından yasaklananlar aday olamaz ve seçilemezler. Seçilmişlerin görev süresi 4 yıldır.
Seçilmişler, kendilerini veya kendilerinin görev aldığı kamu yönetimlerini ilgilenderin sorunlarda oy kullanamazlar. Seçilmişlerin, yasalara göre seçilmişlikle bir arada yapamayacakları işlerden biriniyapmaları halinde bu görevleri, meclisin kararı ile kaldırılır. Seçilmişlerin çalışma şartları ulusal düzeyde saptanmıştır. Bunlar haftada takriben 6 saat çalışırlar ve ortalama üç komisyonda üyedirler. Meclis toplantıları küçük belediyelerde akşamları, büyük belediyelerde ise gündüzleri yapılır. Belediyelerdeki bürolar, seçilmişlerin hizmetlerini yürütürler. Seçilmişler genellikle kendi mesleki işlerini de yürütürler. 18.000'den fazla nüfuslu belediyelerin yürütme organları belediyede tam gün, daha küçük belediyelerde içe yarım gün çalışırlar. Belediye ve il yürütme kurulları üyelerine ücret ödemesi yapılır. Diğer meclis üyelerine ise toplantı başına huzur hakkı ödenir.
3. YETKİLERİN DAĞILIMI İLE İLGİLİ HÜKÜMLER
Hollanda Anayasa'sının 124. maddesi aşağıdaki hükmü getirmiştir: "İllerin ve belediyelerin içişlerinin yönetiminin düzenlenmesi onların idari organlarına devredilmiştir. Diğer bir deyişle, iller ve bölgeler kendilerini ilgilendiren konularda önemli bir özerkliğe sahip kılınmışlardır. Bu idareler, Devlete verilmemiş görevleri konusunda da karar verebilirler.
Ulusal savunma ve adalet gibi görevler tamamen Devlet'e verilmiştir. Bazı alanlarda ise iller ve Devlet yetkileri bölüşmektedirler. Buna ortak karar alma sistemi (medebewind) denmektedir.
4. KARAR ALMA SÜREÇLERİNE HALK KATILIMI
1995 yılında eski başbakan M. Biesheuvel, referandum (halk oylaması) konusunda bir rapor düzenlemiştir. Bu belge halk oylamalarını iki gruba ayırmıştır.
Danışma amaçlı halkoylaması,
Onaylamaya yönelik halk oylaması.
Danışma amaçlı halk oylamalarında yerel otoriteler alınan sonuçla bağlı değildir. İkinci tip halk oylamasında ise alınan sonuç bağlayıcıdır.
Belediye otoriteleri, genel yönlendirmeler amacıyla kurulan komisyonlara halktan kişilerin de katılmasını talep edebilirler. Bunun gibi, belediye meclisi, tesbit edilen bir alanda izlenecek politikayı saptamak amacıyla, meclis üyeleri ve vatandaşların katılacağı komisyonlar kurabilirler. Belediye meclisi bazı yetkilerini, özellikle kültür ve sosyal tesislerin yönetimine ilişkin olanları bu şekilde kurulan komisyonlara verebilmektedirler.
Hollanda kanunları, belediye karar alma sürecine katılma konusunda belediyeleri bir karar almaya mecbur etmiştir.
5. MAHALLİ İDARELER ÜZERİNDE GÖZETİM VE DENETİM
Kraliyet ve iller, belediyelerin iş ve işlemleri üzerinde genel bir idari kontrol yetkisine sahiptir. İllerin iş ve işlemleri üzerinde içe sadece Kraliyetin yetkisi vardır. Bu idari vesayet yetkisi işlemlerin hukukiliği üzerindedir.
İdari vesayet makamlarının, belediyeler üzerinde iki türlü vesayet yetkisi vardır.
Öninceleme,
Kararların iptali.
Ön önceleme yapılması sadece bu hususun yasalarla veya bu yasaların uygulanmasına ilişkin il emirnameleri ile düzenlenmiş olmasına bağlanmıştır. Kararların iptali yetkisi ise sadece Kraliyete tanınmış bir yetki olup, kamu yararına veya hukuka aykırılık nedenleriyle bu kararlar iptal edilebilmektedir.
Genel anlamda olduğu gibi belirli alanlarda da bölgesel ve yerel yönetimlerin işlemlerinin yerindelik denetimi yetkisi de bulunmaktadır. İdari vesayet organları kararın iptali veya söz konusu işlemi bizzat yapma gibi iki türlü tedbir almak yetkisine sahiptir.
Buna karşılık yerel yönetimlerin, idari vesayet yetkisinin kötüye kullanılması veya özerkliklerine tecavüz olduğu iddiasıyla itiraz hakları vardır.
